De 27 niveaus van Buwalda’s titel

TV-criticus Hans Beerekamp heeft volgens zijn stuk in NRC (Blendle-link, kost centjes) een minder leuke avond gehad dan ik, met Peter Buwalda in Zomergasten.

Tegen het einde kwam de grootste held te voorschijn, de „zelfgekozen vader” Philip Roth. Die constateerde in 2000 al het uitsterven van de lezer, door de komst van al die schermen. Buwalda was het eens met die opmerking, en citeerde met grote afkeuring Salman Rushdies suggestie dat tv-series de dikke romans van nu zijn.

Dat vond Buwalda onbestaanbaar, zoiets als „karbonade door een rietje”. Wat hier uit spreekt is het halsstarrig vasthouden aan de gedachte dat een verhaal verteld in woorden altijd superieur is aan een verhaal verteld in beelden. Dat was de reden dat hele generaties geen stripboeken mochten lezen, want dat zou ten koste gaan van de traditionele literatuur. Wat hier uit spreekt is het halsstarrig vasthouden aan de gedachte dat een verhaal verteld in woorden altijd superieur is aan een verhaal verteld in beelden.

Dat was de reden dat hele generaties geen stripboeken mochten lezen, want dat zou ten koste gaan van de traditionele literatuur. Buwalda zou natuurlijk ook een paar duizend dvd’s kunnen kopen van een videotheek die ermee kapt en dan zelf ontdekken dat je ook in beeld een tijdsverloop kan manipuleren. Hij heeft er geen tijd voor, want er moeten nieuwe dikke boeken geschreven worden, te beginnen met een roman over een olieman op Sakhalin en de relatie tot zijn zoon. De werktitel De Ja-knikker „werkt op 27 niveaus”.

Waarmee Beerekamp bewijst dat het woord sterker is dan het beeld, want hij maakt iets lulligs van die 27 niveaus, iets opschepperigs, maar als je Buwalda terugkijkt, zie je dat ie dat zei met een dikke knipoog.

Het ging Buwalda niet om het manipuleren van tijdsverloop, maar om de diepte van de personages: in literatuur kan je oneindig veel dieper gaan dan in beeld. En ik denk dat hij daar gelijk in heeft, al geloof ik dat een tv-serie als The Wire in zijn vorm literatuur is, maar dan wel binnen het universum van tv. Het grappige is dat Beerekamp met zijn voorbeeld van strips die slecht zouden zijn voor de literatuur zelf al aangeeft dat het om verschillende media gaat.

Iets anders dat me nu te binnen schiet: Buwalda zei dat show, don’t tell in de literatuur onzin was. Dat dat juist het grote voordeel is van het geschreven woord, ten opzichte van beeld; bij beeld kom je dan uit bij de voice over. Ik ben in mijn boeken altijd heel veel aan het showen en weinig aan het tellen, maar ik tell zeker wel als het moet, en het mooie is: het kan. Het blijft volkomen natuurlijk.