Het pact dat we nooit hadden

Ik was niet de enige die het verhaal van Griet op de Beeck over haar incestverleden ingewikkeld vond. Er is een periode geweest dat hervonden herinneringen over misbruik een soort van in de mode waren, en ik denk dat in die periode flink wat wantrouwen is gekweekt. Maar ik wilde geen oordeel vellen omdat oordelen uberhaupt te veel worden geveld; je kan ook iets voor kennisgeving aannemen en denken: klote voor iemand die daar mee rondloopt. Jamal Ouariachi heeft daar een erg goed stuk over geschreven bij Vrij Nederland. Bovendien is het een feit dat iedereen meer herinneringen kwijtraakt dan bewaart, en dat kwijtraken kan met een reden zijn.

Ik had het erover met mijn vrouw bij een etentje. We waren allebei fan geworden van Op de Beeck als mens bij die uitzending van Zomergasten; ze zei toen heel veel waar we samen hard bij zaten te knikken.

Ik denk dat de kern van Op de Beecks denken over de ellende van het mens zijn erg overeenkomt met mijn denken: ouders beschadigen hun kinderen door geen veilige omgeving te bieden bij het opgroeien, en kinderen zijn dan zo loyaal dat ze zich nog schuldig voelen over hun beschadiging ook.

Mijn boeken gaan daarover, ongeveer, en het werd me duidelijk dat Op de Beecks boeken daar ook over gaan. Ik heb anderhalf van die boeken gelezen, en ik werd niet zo’n fan van Griet als schrijver, vooral omdat ze alles wat ze duidelijk wil maken ook heel erg duidelijk maakt, maar dat is een legitieme keuze als je mensen wilt bereiken; als je niet wil dat mensen over iets belangrijks heen lezen.

En ik denk ook dat dat een goed ding is, in dit geval; het is niet goed voor De Literatuur, maar (en Jamal Ouariachi zal me hier om vervloeken) fuck de literatuur maar af en toe. Van de honderdduizend boeken die Op de Beeck verkoopt, zitten er duizend boeken tussen die mensen daadwerkelijk helpen, zijn er duizend lezers die denken: dus daarom loop ik rond met dit kutgevoel. Misschien moet ik er iets aan gaan doen.

Maar daar komt mijn ‘moeite’ met dat ontdekte incestverleden ook vandaan, denk ik.

Ik denk dat Griet en ik tot nog toe min of meer over hetzelfde schreven: ouders beschadigen hun kinderen door verwaarlozing, kinderen zijn sukkels dus die denken dat het aan hun lag en hebben er in hun volwassen levens nog last van. Ik doe dat onder een hele spekkoek van lagen, Op de Beeck vertelt het min of meer letterlijk.

Maar: ik vertel dat vaak wel bij lezingen. Waar gaan je boeken over, nou, hierover. En wat ik dan belangrijk vind om erbij te vertellen: je stiefvader hoeft je moeder niet in elkaar geslagen te hebben (zoals bij mij het geval was, en wat ik terug laat komen in mijn boeken) om je een kutleven te hebben bezorgd. Verwaarlozing kan op allerlei manieren gebeuren; er hoeft niet iets aanwijsbaars groots te zijn gebeurd. Het kunnen ook honderd kleine dingen zijn geweest — juist dat is veel vaker de oorzaak van de shit waar je nu nog mee rondloopt.

Dat maakte Op de Beeck ook duidelijk, denk ik, en wat ik eerder zei: ik denk dat ze daar veel mensen mee heeft geholpen. Maar als ze nu een incestverleden blijkt te hebben, zouden veel mensen die zich eerder gezien voelden (terwijl ze eigenlijk niet wisten dat ze wachtten op dat gezien worden), nu weer kunnen denken: zie je, ik stelde me aan, want het gaat toch om de grote dingen waar je je slecht om mag voelen.

Begrijp me niet verkeerd, ik vind Griet op de Beeck geen aansteller, geen verrader van het pact dat we nooit hadden, ik vind het oprecht klote voor haar dat ze met dit verleden rondloopt. Maar dit idee veroorzaakte mijn ingewikkeld-vinden van haar incestverhaal.